Hba1c , bir diğer adıyla Hemoglobin a1c testi, son 2 ila 3 aylık ortalama kan şekeri seviyesi hakkında bilgi verir. Bu iki üç aylık süre tipik olarak kırmızı kan hücresinin yaşadığı süredir. Diyabet hastası bireylerin, glikoz seviyelerini kontrol etmek amacıyla düzenli olarak bu teste ihtiyaçları vardır. Bu sayede diyabetin doğru bir şekilde yönetilip yönetilmediği hakkında bilgi edinilmiş olur. Aynı zamanda hemoglobin A1c testi diyabet teşhisi için de kullanılmaktadır.
HbA1c değeri yüksek ise bir şeker hastalığı riski söz konusu olabilir. Ayrıca kalp, böbrek ve sinir hasarı gibi sağlık sorunlarına neden olabilecek kronik bir durumdur. (Kaynak)
Yazı İçeriği
Hemoglobin Nedir?
Hemoglobin, kırmızı kan hücrelerinde bulunan bir proteindir. Kana kırmızı rengini verir ve görevi vücuda oksijen taşımaktır. Kanda ne kadar çok glikoz bulunursa HbA1c de o kadar çok üretilir.
Hemoglobinin yaklaşık olarak %90’ı hemoglobin A’dır (HbA). Hemoglobin A’nın yaklaşık %8’i ise kimyasal olarak bir miktar farklı küçük bileşenden oluşur. Bunlar; hemoglobin A1c, A1b, A1a1 ve A1a2’dir. Hemoglobin A1c (Hba1c) ise glikozun bağlı olduğu bileşendir.
Hemoglobin A1c Testi Nasıl Yapılır?
HbA1c ne demek, ne için yapılır buna değinmiştik. Diyabet teşhisi konulan kişilerin her 3 ila 6 ay arasında hemoglobin a1c testi yaptırması gerekmektedir. Fakat kan şekerini kontrol etmekte zorluk yaşayan ya da tedavi planında bir değişikliğe gidilmiş olan hastalarda daha sık yapılmalıdır.
Test, parmaktan veya koldan alınan kan örnekleri ile bir sağlık uzmanı tarafından gerçekleştirilir. Kan alma işlemi sonrasında iğnenin çıktığı bölgede hafif ağrı ya da morarma olabilir ancak çok çabuk iyileşecektir.
Hangi Durumlarda Hemoglobin A1c Testine İhtiyaç Duyulur?
Hali hazırda diyabet hastalığı bulunanların düzenli olarak doktor kontrolünde HbA1c testi yaptırması gerekir, ancak bir kimsede aşağıda sıraladığımız diyabet belirtileri varsa da test yapması önerilir:
- Sık susuzluk hissi
- Sürekli idrara çıkma
- Bulanık görme
- Yorgunluk
- Açlık hissi
- Ağızda kuruluk
Ayrıca diyabet riskinin daha yüksek olduğu bazı durumlar da vardır, aşağıda sıralanan risk faktörleri bulunuyor ise;
- Fazla kilolu veya obez olmak
- Yüksek tansiyon
- Kalp hastalığı
- Uzun süreli fiziksel hareketsizlik gibi durumlarda da, uzmanlar tarafından test yapılması önerilmektedir.
HbA1c Normal Değeri Kaç Olmalı?
Şeker hastası olmayan kişilerde hba1c normal değeri %4 ile %5,6 arasındadır. Hemoglobin A1c seviyeleri %5,7 ile %6,4 arasında ise şeker hastası olma ihtimali yüksektir. %6,5 veya daha yüksek seviyeler artık diyabetin yani şeker hastalığının bulunduğu anlamına gelmektedir.
Hamilelik diyabeti, anemi ya da farklı bir kana bağlı rahatsızlıklarda HbA1c testinin uygulanması doğru sonuçlar vermeyebilir. Bu tür rahatsızlıklardan birine sahipseniz ve diyabet riskiniz var ise doktorunuz farklı testler uygulayarak doğru teşhisi yapacaktır.
HbA1c Nasıl Düşürülür
Bir insan için kan şekeri düzeyleri çok önemlidir. Bu sebeple HbA1c seviyeleri önemle takip edilmeli ve gerektiğinde düşürülmelidir.
Öyle ki bu seviyeleri dikkatli bir şekilde düşürmek diyabet, böbrek hastalığı, sinir hasarı gibi rahatsızlıkların riskini önemli ölçüde azaltmaktadır. Ayrıca kalp yetmezliği ve damar hastalıklarından korunma için de gereklidir.
Yüksek HbA1c değerlerini düşürmek ve muhtemel hastalık komplikasyonlarını önlemek için bazı adımlar vardır, bunlar:
- Mevcut tedavi planını doktorunuz ile gözden geçirmek ve alternatif tedavi yöntemlerini denemek. (Örneğin doktorunuz kullandığınız ilaç dozunu değiştirebilir ya da alternatif ilaç önerebilir)
- Fiziksel aktiviteye önem vermek, egzersiz yapmak
- Karbonhidrat ve şekerli gıdaların tüketimini sınırlandırmak
- Sağlıklı beslenme programı uygulamak (sebze ağırlıklı, lifli gıdalar tüketmek gibi)
- Sigarayı bırakmak
Kan tahlilinizde PCT değeri yüksek ise PCT Nedir adlı yazımız ile bu konuda bilgi edinebilirsiniz.
Kaynaklar:
https://www.webmd.com/diabetes/guide/glycated-hemoglobin-test-hba1c
https://medlineplus.gov/lab-tests/hemoglobin-a1c-hba1c-test/
https://www.news-medical.net/health/What-is-HbA1c.aspx
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4933534/
https://www.emedicinehealth.com/hemoglobin_a1c_hba1c/article_em.htm
